(Tổ Quốc) - Nhắc đến làng cổ ở Hà Nội, người ta thường nghĩ ngay đến làng cổ Đường Lâm (Sơn Tây) hay Cự Đà (Thanh Oai), nhưng ít ai biết rằng Thủ đô vẫn còn ngôi làng Cựu có tuổi đời hơn 500 năm nổi tiếng với những biệt thự pha lẫn kiến trúc Việt cổ và Pháp rất độc đáo. Trải qua lịch sử 500 năm, làng Cựu vẫn giữ cho mình được nét xưa cũ độc đáo, riêng biệt.
Tiềm năng phát triển du lịch
Làng cổ - kèo nhà cái 88 thuộc xã Vân Từ (huyện Phú Xuyên), cách trung tâm Hà Nội 40km, nổi tiếng chỉ sau làng cổ Đường Lâm (thị xã Sơn Tây). Trải qua bao thăng trầm của lịch sử, nơi đây vẫn giữ được dấu ấn truyền thống đặc trưng, vừa là một bảo tàng văn hóa, lịch sử, nghệ thuật quý giá vừa có tiềm năng về du lịch.
Kiến trúc độc đáo của kèo nhà cái 88
Ngôi làng cổ này nổi danh với những ngôi biệt thự cổ pha lẫn kiến trúc Việt và Pháp được xây dựng từ những năm đầu thế kỷ XX. Trong khoảng thời gian từ 1920 - 1945, hàng chục "ngôi biệt thự" kèo nhà cái 88 được xây dựng với kiểu kiến trúc vòm cuốn, mái chảy, gỗ lim... Các chi tiết nhỏ trong nhà thường được chạm trổ cầu kỳ hoa lá, hạc, phượng.
kèo nhà cái 88 nổi bật với kiến trúc giao thoa Á - Âu với những ngôi nhà được xây dựng theo phong cách châu Âu nhưng vẫn giữ được nét truyền thống kiến trúc Việt Nam. Làng vẫn còn lưu giữ đậm đặc cấu trúc của làng quê với dãy nhà cổ trầm mặc, giếng làng trong mát, cổng làng, chùa làng cổ kính… . Đây là đặc trưng kiến trúc của Vùng đồng bằng sông Hồng.
Tuy nhiên, hiện nay, kèo nhà cái 88 đang đứng trước thách thức về bảo tồn nhà cổ và gặp không ít khó khăn trong phát huy giá trị di sản của làng cổ. Để bảo tồn ngôi làng đặc biệt này, cần có sự vào cuộc quyết liệt từ phía chính quyền và người dân địa phương, nhà khoa học, doanh nghiệp đầu tư.
Ngày 25/11, tọa đàm "Sức sống mới của làng cổ - kèo nhà cái 88 trong cuộc sống đương đại" do trường Đại học Xây dựng Hà Nội phối hợp cùng Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội tổ chức với mong muốn tham vấn các ý kiến đại biểu trong nước và quốc tế nhằm thảo luận và đưa ra các ý kiến đóng góp với nội dung xoay quanh các vấn đề về bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa - lịch sử của làng cổ - kèo nhà cái 88.
TS.KTS Lê Quỳnh Chi, Khoa Kiến trúc và Quy hoạch, trường Đại học Xây dựng Hà Nội, trưởng nhóm nghiên cứu cho biết, kèo nhà cái 88 chứa đựng nhiều giá trị, tiềm năng phát triển thành không gian sáng tạo. Bởi làng chứa đựng hạ tầng văn hóa sáng tạo, trên cả vật thể và phi vật thể, là nền tảng phát triển hoạt động sáng tạo.
Lịch sử kèo nhà cái 88 là lịch sử của sự hồi sinh và sự sáng tạo trong chuyển đổi kinh tế, trường học Huỳnh Thúc Kháng thể hiện triết lý giáo dục sáng tạo, không gian kiến trúc cảnh quan được xây dựng ngẫu hứng sáng tạo pha trộn kiến trúc phương Tây trên nền tảng truyền thống của không gian làng Vùng đồng bằng Bắc Bộ. Bởi vậy, nếu khai thác giá trị làng cổ cho hoạt động sáng tạo sẽ mang lại nhiều hiệu quả cho việc bảo tồn, khai thác phát triển văn hóa, du lịch.
Cổng kèo nhà cái 88
Phát triển mô hình du lịch và kèo nhà cái 88 di sản
Bên cạnh đó, tọa đàm các chuyên gia đã đưa ra các ý kiến góp phần định hướng và đưa ra các giải pháp phát triển du lịch gắn với làng nghề, đồng thời gìn giữ, bảo tồn và tôn vinh những giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc của kèo nhà cái 88 cùng các làng nghề của Phú Xuyên và các vùng lân cận, hướng tới mục tiêu đưa kèo nhà cái 88 trở thành "một trung tâm sáng tạo của Thủ đô".
Theo các chuyên gia, có thể áp dụng mô hình phát triển làng nghề - du lịch và làng di sản - du lịch Vùng đồng bằng sông Hồng cho kèo nhà cái 88. Đây là mô hình phát triển du lịch văn hóa và du lịch cộng đồng; lấy giá trị văn hóa làng xã truyền thống làm gốc, tích hợp giá trị văn hóa vùng đồng bằng sông Hồng để phát triển các sản phẩm du lịch; tạo lập kinh tế du lịch có hiệu quả, bền vững; góp phần bảo tồn các giá trị văn hóa làng xã truyền thống và xây dựng nông thôn mới.
Giảng viên Khoa Kiến trúc, Đại học Công nghệ Rajamangala Thanyaburi (Thái Lan) TS.KTS Mongkol Khan nhận định, việc bùng nổ du lịch hiện nay đã và đang thúc đẩy sự hồi sinh của các di sản văn hóa. Để phát huy các giá trị của di sản kèo nhà cái 88, cộng đồng cần phải tham gia tích cực vào các dự án phục hồi di sản. Việc thu hút cộng đồng tham gia vào quá trình bảo tồn và phục hồi sẽ nuôi dưỡng cảm giác tự hào và sự gắn kết xã hội.
Bên cạnh đó, nên khuyến khích các bên sáng kèo nhà cái 88 và đổi mới trong công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản. Di sản văn hóa có thể là nguồn cảm hứng cho các ngành công nghiệp sáng kèo nhà cái 88. Việc hồi sinh các không gian di sản có thể đóng vai trò là vườn ươm cho sự đổi mới, thể hiện tính nghệ thuật và phát triển các sáng kiến văn hóa mới.
Lễ ký kết hợp tác giữa UBND xã Vân Từ (huyện Phú Xuyên), Nhóm nghiên cứu trường Đại học Xây dựng Hà Nội và Công ty TNHH Truyền thông và văn hóa Platform (Italia) với cam kết thực hiện các phương án bảo tồn và phát triển kèo nhà cái 88.
Cũng theo ông Mongkol Khan, hiện có một số phương pháp sáng tạo dành cho các kèo nhà cái 88 thủ công, kèo nhà cái 88 cổ ở Hà Nội. Các bên có thể tái sử dụng không gian thành phòng trưng bày nghệ thuật hoặc trung tâm văn hóa; phát triển và duy trì các kỹ thuật thân thiện với môi trường; sử dụng công nghệ mới như scan 3D; hợp tác với các tổ chức hoặc cơ quan quốc tế để chia sẻ và bảo tồn những kỹ năng độc đáo của nghệ nhân kèo nhà cái 88 nghề… Hà Nội cũng cần thực hiện chiến dịch nâng cao nhận thức cộng đồng về tầm quan trọng của di sản văn hóa, tiến tới bảo tồn toàn diện các kèo nhà cái 88 nghề".
Cần khôi phục lại thương hiệu may tại kèo nhà cái 88, Phó Chủ tịch UBND huyện Phú Xuyên Nguyễn Mạnh Huy - cho biết: Hiện nay, những ngôi nhà cổ tại kèo nhà cái 88 có lịch sử hàng trăm năm đang được chính quyền địa phương và các hộ dân phối hợp với các sở, ngành của thành phố Hà Nội đề xuất UBND thành phố cho phép lập phương án trùng tu để bảo tồn các giá trị lịch sử.
Đặc biệt, trong thời gian tới, địa phương cũng sẽ đề xuất và triển khai khôi phục lại thương hiệu may tại kèo nhà cái 88 nhằm duy trì nghề may, tìm thêm các thị trường xuất khẩu, tạo nên thu nhập ổn định cho người dân. Bên cạnh đó, địa phương sẽ có phương án đào tạo và phát triển dòng sản phẩm thời trang để tạo nên thương hiệu mang tên "kèo nhà cái 88", thiết kế và may đều tại kèo nhà cái 88 và do người dân kèo nhà cái 88 thực hiện.
Trong khuôn khổ tọa đàm đã diễn ra lễ ký kết hợp tác giữa UBND xã Vân Từ (huyện Phú Xuyên), Nhóm nghiên cứu trường Đại học Xây dựng Hà Nội và Công ty TNHH Truyền thông và văn hóa Platform (Italia) với cam kết thực hiện các phương án bảo tồn và phát triển kèo nhà cái 88.
Thông qua việc ký kết hợp tác, các bên sẽ cùng chung tay nghiên cứu đề án và các giải pháp phát triển làng nghề may - du lịch tại kèo nhà cái 88; đề xuất giải pháp phát triển kèo nhà cái 88, kết nối với chính quyền địa phương, các cơ quan chức năng liên quan để triển khai các dự án; phối hợp, kết nối với các doanh nghiệp thời trang, công ty du lịch, kêu gọi nguồn vốn đầu tư... nhằm bảo tồn và phát huy giá trị làng cổ - kèo nhà cái 88./.
