Tống Ngọc Hân và Mã Anh Lâm là hai cây bút trẻ nổi bật hiện nay ở Lào Cai, là những hội viên Hội Nhà văn Việt Nam khi mới ngoài 30 tuổi và từng đoạt nhiều giải thưởng văn chương uy tín.
Tống Ngọc Hân và Mã Anh Lâm là hai cây bút trẻ nổi bật hiện nay ở Lào Cai, là những hội viên Hội Nhà kèo nhà cái 188 Việt Nam khi mới ngoài 30 tuổi và từng đoạt nhiều giải thưởng kèo nhà cái 188 chương uy tín.
Nhà kèo nhà cái 188 Mã Anh Lâm và nhà kèo nhà cái 188 Tống Ngọc Hân
Thưa nhà văn Tống Ngọc Hân, trên một diễn đàn văn học gần đây, chị có khuyên các kèo nhà cái 188 giả trẻ miền núi nên chọn đề tài miền núi. Tại sao lại phải “định hướng” như vậy?
: Vì miền núi luôn là đề tài hấp dẫn, nhưng các kèo nhà cái 188 giả không ở miền núi sẽ không có những trải nghiệm máu thịt, nên văn viết về miền núi của họ ít nhiều sẽ có hạn chế. Đặc biệt trong thời đại hội nhập hiện nay, nếu các cây bút trẻ miền núi không viết về miền núi, mảng đề tài này sẽ là miền đất dần bị hoang hóa trở lại, kể từ sau những thành công rực rỡ của các bậc cha anh đã khai phá ở những thập niên trước. Trong khi mỗi ngày, miền núi lại thay đổi trong xu thế vận động chung của toàn xã hội, nảy sinh ra bao nhiêu vấn đề cần được phản ánh, soi rọi bởi văn chương. Cho nên, thay vì phải tìm kiếm đề tài đâu đó xa xôi, chúng ta cứ viết ngay về mảnh đất, về con người nơi chúng ta đang sống. Viết cho hay đi, cho nhuyễn đi, rồi sẽ tới lúc chúng ta tự tin vươn cánh tay tới những miền đất khác.
Từ những thành công của bản thân, chị có thể chia sẻ kinh nghiệm với các bạn viết trẻ về việc tiếp cận và thâm nhập đề tài miền núi sao cho hiệu quả?
Khi tôi định kể một câu chuyện về miền núi, điều đầu tiên tôi nghĩ đến là các nhân vật. Nhân vật của tôi sống ở đâu, làm gì? Và thế là truyện hiện lên cả một cộng đồng xung quanh nhân vật ấy. Văn hóa, tập tục ra sao, tập quán canh kèo nhà cái 188, sinh hoạt thế nào? Người Mông thì phải gắn với văn hóa Mông. Người Tày thì văn hóa Tày… Đương nhiên là tôi không thể ném hết vốn hiểu biết về văn hóa tộc người cho một câu chuyện. Mà tôi chỉ nhặt ra, chỉ chọn lọc một số ít tiêu biểu. Cái tiêu biểu ấy, không phải là tên họ, hay diện mạo, hay trang phục của nhân vật, mà là chi tiết câu chuyện. Chi tiết là vốn liếng của nhà văn. Là vốn sống của người viết. Chi tiết không do tưởng tượng mà có. Phần lớn là do quan sát. Ví dụ quan sát một anh chàng đi bán chó, ta có thể thấy: Nếu là chó nhà, anh ta sẽ dắt đến chợ bán. Nếu là chó của người khác, anh ta sẽ cho vào bao tải, mang đến quán cơm. Nếu là chó của nhà, anh ta sẽ nấn ná, vuốt ve nó sau khi nhận tiền; còn là chó trộm được, thì ngay cả chủ quán anh ta cũng chả nhìn.
Vậy còn cách chọn và thể hiện nội dung đề tài như thế nào cho phù hợp?
: Hiện thực cuộc sống có rất nhiều vấn đề cần được phản ánh. Nhưng văn chương phải chọn những vấn đề khai thác để tránh gây ra những phản cảm. Không phải hiện thực nào cũng xuất hiện trong kèo nhà cái 188 phẩm văn học. Chuyện kể ra khiến người đọc lâng lâng cảm khoái, chuyện kể ra khiến người đọc mỉm cười, chuyện kể ra khiến người đọc rơi nước mắt thương cảm, chuyện kể ra khiến người đọc phẫn uất trước những điều xấu xa… Như thế có nghĩa là ta lay động được trái tim người đọc. Nhưng nếu câu chuyện của ta, khiến người đọc thở hắt ra, như bị đầu độc bởi ác quá, xấu quá, tàn nhẫn quá, bi thương quá… Tất cả một màu u ám tối tăm, chả thấy điều gì sáng láng, chả thấy điều gì đáng tin. Như thế, có nghĩa là người kể chuyện đã thất bại. Vì kèo nhà cái 188 phẩm văn học-nghệ thuật, ngoài chức năng phản ánh hiện thực, còn có chức năng giáo dục, thẩm mỹ.
Thưa nhà kèo nhà cái 188 Mã Anh Lâm, anh là nhà kèo nhà cái 188 trẻ dân tộc Mông, theo anh trong thời đại hội nhập và phát triển hiện nay, người viết trẻ có những khó khăn và thuận lợi gì?
Theo tôi, thuận lợi nhất hiện nay là đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước ta vẫn luôn nhất quán quan tâm đến lĩnh vực văn học-nghệ thuật, đặc biệt là chăm lo cho các tài năng văn học-nghệ thuật nói riêng và sự phát triển nền văn học nói chung, coi văn học-nghệ thuật là bộ phận tinh túy của văn hóa. Ở các địa phương, hoạt động của các liên hiệp hội, các hội VHNT dưới sự lãnh đạo của cấp ủy, chính quyền tỉnh, thành phố… đều dành ưu ái cho văn học. Các ngành như lực lượng vũ trang, nông nghiệp, giao thông vận tải… đều quan tâm, phối hợp tổ chức các cuộc thi sáng kèo nhà cái 188 và đặt ra giải thưởng...
Vậy theo anh, thói quen và trình độ thẩm mỹ của người viết trẻ có ảnh hưởng như thế nào đến cách nhìn nhận, đánh giá các hiện tượng xấu-tốt đang diễn ra hằng ngày xung quanh họ?
Có thể khẳng định: kèo nhà cái 188 phẩm văn học của một kèo nhà cái 188 giả không thể có tầm, có chiều sâu được nếu như họ không biết cảm thụ, thưởng thức những kèo nhà cái 188 phẩm văn học-nghệ thuật kinh điển của thế giới và của đất nước. Họ chỉ nghe nhạc thị trường, với những bài hát chế theo kiểu lẩu thập cẩm, do một số ca sĩ thị trường thường rú lên vào lúc không cần thiết; còn đọc thì toàn truyện ngôn tình, truyện lá cải… thì chắc chắn sáng kèo nhà cái 188 sẽ sến, sẽ nông cạn, không thể có rung cảm và thức tỉnh bạn đọc được.
Người ta nói rằng, các nhà kèo nhà cái 188 sống ở miền núi là đang ngồi trên “mỏ vàng”, đó là kho tàng kèo nhà cái 188 hóa truyền thống đặc sắc của đồng bào các dân tộc miền núi. Vậy vấn đề bảo vệ và khai thác “mỏ vàng” ấy được đặt ra đối với các cây bút trẻ như thế nào?
Vấn đề bảo tồn, phát huy vốn văn hóa truyền thống trong kèo nhà cái 188 phẩm văn học đòi hỏi người viết trẻ phải có những phẩm chất, bản lĩnh, trình độ… cao. Làm thế nào để phân định được đâu là văn hóa tâm linh, đâu là mê tín dị đoan; đâu là đất lề quê thói, đâu là bảo thủ lạc hậu; đâu là giữ gìn truyền thống, đâu là hủ tục cần phá bỏ... Những điều đó đòi hỏi lao động văn học phải đầu tư, thậm chí hy sinh rất nhiều và thế hệ trẻ hôm nay cần phải học hỏi rất nhiều. Ngay như việc nắm bắt cách nói, cách nghĩ của dân tộc thiểu số này, dân tộc thiểu số khác ở vùng cao Tây Bắc, Việt Bắc, Tây Nguyên, Tây Nam Bộ… đã đòi hỏi người viết phải có trình độ dân tộc học và tìm hiểu thực tế rất kỳ công. Hiện nay, trong thế hệ viết văn trẻ, ngoài một số cây bút là người dân tộc thiểu số, hoặc đang có hộ khẩu thường trú tại vùng dân tộc thiểu số, có mấy ai ở các thành thị lớn cất công đi điền dã, ăn ở, sống với đồng bào các dân tộc thiểu số như một số nhà văn danh tiếng xưa, để thực sự trải nghiệm và làm nên kèo nhà cái 188 phẩm để đời về đề tài dân tộc?
Từ kinh nghiệm bản thân, anh có thể đề xuất một số giải pháp để khắc phục những khó khăn cho người viết trẻ hiện nay?
Theo tôi, các hội và ngành chức năng cần tăng cường mở các lớp bồi dưỡng sáng kèo nhà cái 188 cho người viết văn trẻ, để trước hết nâng cao bản lĩnh, trình độ văn hóa và cả trình độ thẩm mỹ cho đội ngũ này. Trong môi trường và thời thế hiện nay, nếu không vận dụng được chính sách đãi ngộ, khuyến khích người đi học bồi dưỡng viết văn, thì e rằng người viết có trình độ, được bồi dưỡng chính thống sẽ ít dần đi, trong vài năm có thể chưa thấy hậu quả rõ rệt, nhưng vài thập kỷ thì sẽ thấy lực lượng sáng kèo nhà cái 188 có chất lượng sẽ giảm sút.
Trân trọng cảm ơn hai nhà kèo nhà cái 188 về những trao đổi trên đây!
MAI NAM THẮNG
