Những cụ già làm kqbd kèo nhà cái 5 lá cọ cuối cùng của Bắc Hà
(Tổ Quốc) - Phải mất từ 2 đến 3 ngày, những bà lão ngoài 70 tuổi người Tày tại Bản Liền, Bắc Hà, Lào Cai mới làm xong một chiếc nón từ lá cọ rừng. Sản phẩm độc đáo này làm ra đến đâu là bán hết đến đó.

Với phong cảnh thiên nhiên tươi đẹp, hùng vĩ, bản nằm trong địa phận rừng nguyên sinh, đồi rừng cọ, nương chè, khí hậu trong lành, con người thật thà, đôn hậu, hiếu khách.

Theo truyền thống, khi các cô gái Tày về nhà chồng thì ngoài lễ vật cưới hỏi còn có thêm chiếc kqbd kèo nhà cái 5 lá. Chiếc kqbd kèo nhà cái 5 thể hiện sự khéo léo của người con gái và ngụ ý ước mong cuộc sống hạnh phúc đến khi đầu bạc răng long. Thế nhưng theo thời gian, phong tục này cũng đang dần thay đổi.

Hiện nay, xã Bản Liền chỉ còn vài người biết làm kqbd kèo nhà cái 5 lá cọ và đều là những bà lão trên 70 tuổi.


Với độ khó và sức khỏe của họ, phải mất từ 2 đến 3 ngày mới hoàn thành một chiếc kqbd kèo nhà cái 5. kqbd kèo nhà cái 5 lá cọ rất dẻo dai, có độ bền cao nên làm ra tới đâu là hết tới đó.

Cụ Lâm Thị Tánh và cụ Lâm Thị Nháng (huyện Bắc Hà, Lào Cai) đều đã ngoài 77 tuổi. Hai cụ được học làm kqbd kèo nhà cái 5 lá cọ từ nhỏ, đến nay cũng đã ngót nghét vài chục năm.

Dù tuổi đã cao, bàn tay khâu kqbd kèo nhà cái 5 vẫn thoăn thoắt khéo léo và đôi mắt vẫn nhìn rõ đường kim mũi chỉ.

Cụ Lâm Thị Nháng dù đã ngoài 77 tuổi nhưng đôi bàn tay vẫn khéo léo cắt từng chiếc lá cọ để đan kqbd kèo nhà cái 5.

Để có một chiếc kqbd kèo nhà cái 5 cọ đẹp, người làm phải chọn những chiếc lá đủ to, mỏng đều, sau đó mang về phơi vừa nắng, tạo độ dai cần thiết cho chiếc lá, tiếp đó mới đến công đoạn cắt thớ lá và ép phẳng rồi mới đan kqbd kèo nhà cái 5. Vành kqbd kèo nhà cái 5 được làm bằng cật tre để đảm bảo vừa dẻo vừa có độ bền cao. Khi đan, người làm cần khéo tay để tránh lá bị rách hoặc chia lá không đều khiến khó đan.

Khâu khó nhất khi làm kqbd kèo nhà cái 5 là bẻ cuống sao cho 2 chiếc lá ráp khít vào nhau rồi khâu lại. Nếu như người Kinh có khung sẵn để chằm lá thì kqbd kèo nhà cái 5 Bản Liền hoàn toàn phụ thuộc vào sự khéo léo của người làm. kqbd kèo nhà cái 5 lá của người Tày ở Bản Liền được làm bằng tàu lá cọ nguyên bản, không phơi khô, không làm trắng. Chính cái mộc mạc đó càng tôn lên sự khéo léo của đôi bàn tay phụ nữ Tày.

Mỗi tháng, một nghệ nhân có thể làm ra khoảng 10 chiếc kqbd kèo nhà cái 5 lá cọ. Người mua kqbd kèo nhà cái 5 có thể tìm đến nhà nghệ nhân hoặc tham gia phiên chợ thứ 5 hàng tuần tại Bản Liền. kqbd kèo nhà cái 5 lá nhỏ có giá 50.000 đến 80.000 đồng, kqbd kèo nhà cái 5 lá cỡ lớn có giá 120.000 đồng. Thu nhập trung bình hàng tháng từ nghề làm kqbd kèo nhà cái 5 dao động ở mức 600.000 đồng.

Một số khách du lịch tới Bản Liền được hướng dẫn trải nghiệm làm kqbd kèo nhà cái 5 lá.


Theo các cụ, việc khó nhất là phải bẻ cuống sao cho 2 chiếc lá ráp vào nhau rồi khâu lại thật tỉ mỉ, cầu kì. Thành quả sẽ là những chiếc kqbd kèo nhà cái 5 thật sự hữu ích, gắn liền với cuộc sống sinh hoạt hàng ngày và tạo sản phẩm du lịch độc đáo.

Chị Vàng Thị Ngoạn ở thôn Đội 4, xã Bản Liền, là một trong số ít những người trẻ tuổi thành thạo nghề làm kqbd kèo nhà cái 5 lá do được các cụ truyền dạy. Đam mê với truyền thống của dân tộc, chị Ngoạn đã theo học nghề từ các bậc cao niên trong xã, trước là để đan kqbd kèo nhà cái 5 phục vụ sinh hoạt trong gia đình, sau là để chị em trong thôn cùng học, cùng biết. "Đi chợ, thấy người già làm kqbd kèo nhà cái 5, tôi cũng thích và muốn học để làm theo. Để làm được chiếc kqbd kèo nhà cái 5 lá cọ rất khó nhưng học từ từ cũng sẽ làm được", chị Ngoạn chia sẻ.

Những năm gần đây, du lịch cộng đồng ở xã Bản Liền được đánh thức tiềm năng và đang trên đà phát triển. Chính vì vậy, kqbd kèo nhà cái 5 lá cọ không chỉ phục vụ nhu cầu của người dân địa phương mà dần trở thành sản phẩm làm quà lưu niệm mang giá trị bản sắc văn hóa đối với du khách. Đây sẽ là điều kiện thuận lợi để sản phẩm kqbd kèo nhà cái 5 lá cọ của người Tày ở Bản Liền có cơ hội được quảng bá rộng rãi hơn, đồng thời tiếp thêm động lực để những hội viên phụ nữ nơi đây kiên trì gìn giữ và phát huy nghề truyền thống của dân tộc.

Một số du khách nước ngoài vô cùng thích thú với kqbd kèo nhà cái 5 của người Tày.

*Vụ Gia đình, Bộ VHTTDL thực hiện