Năm nay là năm học đầu tiên thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới 2018, với một chương trình và nhiều bộ SGK, bắt đầu triển khai từ lớp 1.

Trong danh mục kèo nhà cái các trường đề nghị phụ huynh mua đầu năm học, có những trường lựa chọn trọn bộ SGK (có 5 bộ SGK lớp 1) nhưng cũng có những trường lại chọn 1 số kèo nhà cái từ danh mục 43 cuốn kèo nhà cái được Bộ GDĐT phê duyệt trước đó.

Tuy nhiên, câu chuyện được mọi người quan tâm chính là trong mỗi bộ sách được nhà trường đề nghị phụ huynh mua, ngoài SGK còn rất nhiều kèo nhà cái, sách bài tập, đồ dùng học tập…. Đáng nói, "phần phụ" này lại chiếm phần lớn số tiền của bộ sách.

Tìm hiểu tại Hà Nội, một phụ huynh học sinh lớp 1 ở trường tiểu học trên địa bàn quận Ba Đình cho biết chị đã phải chi hơn 400.000 đồng để mua kèo nhà cái cho con theo danh mục kèo nhà cái nhà trường đề nghị.

Trong danh mục 22 đầu kèo nhà cái được trường đề nghị mua, ngoài các SGK lớp 1 của 9 môn học theo danh mục kèo nhà cái được Bộ GDĐT phê duyệt, còn lại là các vở bài tập Toán, Tiếng Việt, Đạo đức, Tự nhiên xã hội, Hoạt động trải nghiệm, Tập viết mà số tiền của những vở bài tập này tính ra cũng tương đương số tiền mua SGK.

Và điều đương nhiên là những kèo nhà cái bài tập này không phải qua thẩm định hay xét duyệt mà nghiễm nhiên trở thành kèo nhà cái được phép sử dụng trong chương trình học.

Trở lại vấn đề chính ở đây là cơ chế nào khiến cho câu chuyện nói trên luôn trở thành chủ đề nóng mỗi khi năm học mới bắt đầu nhưng bao nhiêu năm nay kèo nhà cái thể giải quyết được triệt để, dù các cơ quan quản lý có siết chặt hay chấn chỉnh?

Phía Bộ GDĐT thì luôn khẳng định, ngoài SGK là tài liệu bắt buộc, nhà trường phải hướng dẫn phụ huynh mua sắm cho con, còn với các sách bổ trợ, kèo nhà cái… nhà trường không được ép buộc, phụ huynh hoàn toàn có quyền quyết định mua hay không.

Thế nhưng có một thực tế là "gói" SGK mà các trường cung cấp lại luôn kèm kèo nhà cái, sách bổ trợ. Phụ huynh chỉ có sự lựa chọn hoặc mua hoặc là không mua trọn "gói" sách này.

Để chấn chỉnh tình trạng này, trong vòng 4 ngày đầu năm học 2020-2021, Bộ GDĐT liên tiếp ra 2 văn bản yêu cầu các Sở GDĐT và các trường học thực hiện đúng quy định. Tuy nhiên, động thái này của Bộ GDĐT kèo nhà cái thể giải quyết được tận gốc vấn đề mà chỉ đơn thuần là công văn nhắc nhở bởi thực tế lại khác 100%.

Ngoài kẽ hở trong quản lý thì chính tư duy của các giáo viên khi giảng dạy luôn bám vào SGK, coi SGK là pháp lệnh cũng là điều đáng nói.

Một giáo viên đã nghỉ hưu từng chia sẻ, giáo viên bây giờ nhàn hơn thời trước nhiều, các em được hỗ trợ rất nhiều từ trang thiết bị giảng dạy hiện đại tới các sách hướng dẫn, kèo nhà cái… Thời cô còn đang dạy, buổi sáng lên lớp còn chiều và tối là dành cho việc chấm bài, soạn giáo án, tìm tài liệu chuẩn bị bài giảng cho hôm sau, làm sao để học sinh của mình tiếp thu bài tốt nhất với tiết học sinh động nhất.

Cô cho biết, ngoài SGK, các giáo viên phải tham khảo thêm nhiều tài liệu dạy học khác để tìm được những dạng bài tập phù hợp với trình độ học sinh của mình. Mỗi tháng cô phải tốn thêm vài chục nghìn photo bài tập cho học sinh, nên học sinh ngoài SGK không phải mua thêm các sách khác. Đây là điểm mấu chốt để ít phụ thuộc vào kèo nhà cái, sách bổ trợ… nhưng không phải giáo viên nào cũng làm được như giáo viên này.

Như vậy, một vòng tròn khép kín từ Bộ GDĐT duyệt sách, các Sở GDĐT hướng dẫn các cơ sở giáo dục lựa chọn sử dụng SGK cho năm học mới… với "tinh thần chung là không ép buộc phụ huynh phải mua các sách bổ trợ, tham khảo…", còn khi lên lớp, học sinh vẫn buộc phải dùng tới các sách bài tập, kèo nhà cái. Nếu không có, cô giáo lại sẽ nhắn tin về cho gia đình. Thế rồi phụ huynh lại đôn đáo chạy khắp các nhà sách tìm mua cho con, bởi có những cuốn có tiền cũng không dễ gì mua được. Và cái vòng luẩn quẩn này không biết sẽ kéo dài tới khi nào mới chấm dứt.