Khi hành tinh nóng lên nhanh chóng làm thay đổi cảnh quan của khu vực Bắc Cực ở phía bắc, các nhà khoa học đã phát hiện ra những dấu hiệu đáng lo ngại và đáng báo động ở cuối phía nam của hành tinh, đặc biệt là ở một trong những thềm tỷ lệ kèo nhà cái bảo vệ cái gọi là "sông tỷ lệ kèo nhà cái Ngày tận thế" ở Nam Cực.

"Sông tỷ lệ kèo nhà cái Ngày tận thế" của Nam Cực - sở dĩ nó có biệt danh vì nguy cơ sụp đổ cao và đe dọa đến mực nước biển dâng cao trên toàn cầu - có khả năng sụp đổ nhanh chóng trong những năm tới, làm tăng thêm lo ngại về mực nước biển gia tăng mạnh trên quy mô toàn thế giới,CNNdẫn thông tin mới nhất trêntạp chíNature Geoscience.

20 GIỜ KHẮC NGHIỆT TẠI NAM CỰC

Nghiên cứu có được sau khi các nhà khoa học ghi lại trong một sứ mệnh kéo dài 20 giờ trong điều kiện khắc nghiệt nhằm lập bản đồ một khu vực dưới nước có kích thước khổng lồ của “sông tỷ lệ kèo nhà cái Ngày tận thế” này.

Theo nhận định của các nhà khoa học, sông tỷ lệ kèo nhà cái Thwaites - “Sông tỷ lệ kèo nhà cái Ngày tận thế”, có khả năng nâng mực nước biển lên hàng mét, đang bị xói mòn dọc theo "vùng tiếp đất" của nó (vùng tỷ lệ kèo nhà cái bám vào đáy biển) trong bối cảnh hành tinh ấm lên. Nó đã đổ hàng tỷ tấn tỷ lệ kèo nhà cái xuống biển và sự sụp đổ của nó có thể dẫn đến những thay đổi không thể đảo ngược trên khắp hành tinh.

Một phần rìa tỷ lệ kèo nhà cái nổi của sông tỷ lệ kèo nhà cái Thwaites vào năm 2019.

Trong một nghiên cứu được công bố hôm thứ Hai ngày 5/9/2022 trên tạp chíNature Geoscience, các nhà khoa học đã lập bản đồ lịch sử mất tỷ lệ kèo nhà cái dần của sông tỷ lệ kèo nhà cái Thwaites, với hy vọng từ quá khứ của nó có thể dự báo được những điều xảy ra trong tương lai.

Họ phát hiện ra rằng vào một thời điểm nào đó trong hai thế kỷ qua, phần đáy của sông tỷ lệ kèo nhà cái tách ra khỏi đáy biển và rút đi với tốc độ 2,1 km mỗi năm. Đây là con số gấp đôi tỷ lệ mà các nhà khoa học đã quan sát được trong một thập kỷ qua.

Alastair Graham, tác giả chính của nghiên cứu và là nhà địa vật lý biển tại Đại học Nam Florida, Mỹ cho biết trong một thông cáo báo chí rằng sự tan rã nhanh chóng đó có thể xảy ra gần đây vào giữa thế kỷ 20.

Rán, một phương tiện tự hành dưới nước của Kongsberg HUGIN, gần sông tỷ lệ kèo nhà cái Thwaites sau nhiệm vụ kéo dài 20 giờ lập bản đồ đáy biển.

Điều đó cho thấy sông tỷ lệ kèo nhà cái Thwaites có khả năng mất tỷ lệ kèo nhà cái nhanh chóng trong tương lai gần, đặc biệt là khi tảng tỷ lệ kèo nhà cái dưới nước của nó đang bị xói mòn mạnh mẽ khi sự nóng lên toàn cầu đang khiến con người khổ sở - Robert Larter, một nhà địa vật lý biển và là một trong những đồng tác giả của nghiên cứu từ Cơ quan Khảo sát Nam Cực của Anh, cho biết trong thông cáo này.

50 TỶ TẤN BĂNG ĐỔ XUỐNG

Sông tỷ lệ kèo nhà cái Thwaites, nằm ở Tây Nam Cực, là một trong những sông tỷ lệ kèo nhà cái rộng nhất trên Trái Đất và lớn hơn cả bang Florida của Mỹ hoặc Vương quốc Anh. Nhưng nó chỉ là một phần của dải tỷ lệ kèo nhà cái Tây Nam Cực, nơi chứa đủ lượng tỷ lệ kèo nhà cái (nếu tan) có thể nâng mực nước biển lên tới 5 mét, theo NASA.

Thwaites đã chiếm khoảng 4% mực nước biển dâng toàn cầu hàng năm, mất đi khoảng 50 tỷ tấn tỷ lệ kèo nhà cái mỗi năm và đang trở nên rất dễ bị tổn thương do khủng hoảng khí hậu. Sự sụp đổ của thềm tỷ lệ kèo nhà cái có thể kéo theo sự sụp đổ sắp xảy ra của sông tỷ lệ kèo nhà cái quan trọng ở Nam Cực.

Các nhà nghiên cứu cho biết, nếu sông tỷ lệ kèo nhà cái Thwaites sụp đổ, sự kiện này có thể làm mực nước biển dâng cao thêm hàng mét, khiến các cộng đồng ven biển cũng như các đảo quốc trũng gặp nguy hiểm hơn nữa.

Khi cuộc khủng hoảng khí hậu gia tăng, khu vực này (dải tỷ lệ kèo nhà cái Tây Nam Cực) đã được các nhà khoa học giám sát chặt chẽ vì tốc độ tan chảy nhanh chóng và khả năng tàn phá ven biển trên diện rộng của nó.

LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU "SÔNG BĂNG NGÀY TẬN THẾ"

Bản thân sông tỷ lệ kèo nhà cái Thwaites đã khiến các nhà khoa học quan tâm trong nhiều thập kỷ.

Ngay từ năm 1973, các nhà nghiên cứu đã đặt câu hỏi liệu nó có nguy cơ sụp đổ cao hay không. Gần một thập kỷ sau, họ phát hiện ra rằng - vì sông tỷ lệ kèo nhà cái nằm dưới đáy biển nên các dòng hải lưu ấm có thể làm tan chảy sông tỷ lệ kèo nhà cái từ bên dưới, khiến nó mất ổn định từ bên dưới.

Vào thế kỷ 21, các nhà nghiên cứu đã bắt đầu ghi lại sự mất tỷ lệ kèo nhà cái nhanh chóng của sông tỷ lệ kèo nhà cái Thwaites trong một loạt các nghiên cứu đáng báo động.

Vào năm 2001, dữ liệu vệ tinh cho thấy phần đáy của sông tỷ lệ kèo nhà cái tách ra khỏi đáy biển trung bình cứ 1 km mỗi năm.

Năm 2014, theo nghiên cứu do nhà tỷ lệ kèo nhà cái học Eric Rignot dẫn đầu tại Phòng thí nghiệm Sức đẩy Phản lực của NASA, thì sự mất mát cuối cùng của một phần lớn của dải tỷ lệ kèo nhà cái Tây Nam Cực "dường như không thể ngăn cản".

Vào năm 2020, các nhà khoa học đã tìm thấy bằng chứng cho thấy nước ấm đã thực sự chảy qua đáy sông tỷ lệ kèo nhà cái, làm tan chảy nó từ bên dưới.

Một nghiên cứu năm 2020 của International Thwaites Glacier Collaboration cho thấy đáy đại dương sâu hơn các nhà khoa học nghĩ trước đây, với những đoạn sâu cho phép nước biển ấm làm tan chảy mặt dưới của tỷ lệ kèo nhà cái.

Và sau đó vào năm 2021, một nghiên cứu cho thấy Thwaites Ice Shelf - khu vực giúp ổn định sông tỷ lệ kèo nhà cái Thwaites và giữ tỷ lệ kèo nhà cái không chảy tự do ra đại dương - có thể vỡ trong vòng 5 năm tới.

Thwaites đã chiếm khoảng 4% mực nước biển dâng toàn cầu hàng năm, mất đi khoảng 50 tỷ tấn tỷ lệ kèo nhà cái mỗi năm.

Nước ấm đe dọa cái gọi là "vùng tiếp đất", nơi tỷ lệ kèo nhà cái gặp đáy biển. Nước biển ấm lên (do sự nóng lên toàn cầu) đóng một vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự suy thoái nhanh chóng của tỷ lệ kèo nhà cái.

Chính vì nghiên cứu đó mà các nhà khoa học bắt đầu gọi khu vực xung quanh sông tỷ lệ kèo nhà cái Thwaites là "phần yếu của dải tỷ lệ kèo nhà cái Tây Nam Cực", trong khi đó, dải tỷ lệ kèo nhà cái Tây Nam Cực được xem là 'không ổn định' bởi đặc điểm nổi bật của Tây Nam Cực là phần lớn tảng tỷ lệ kèo nhà cái được "đặt trên mặt đất" trên một lớp tỷ lệ kèo nhà cái nằm dưới mực nước biển. Và khi hành tinh ngày một nóng lên, các dòng hải lưu có thể cung cấp nước ấm đến các đường tiếp đất của sông tỷ lệ kèo nhà cái, vị trí mà tỷ lệ kèo nhà cái bám vào đáy, khiến tỷ lệ kèo nhà cái xói mòn nhanh chóng.

"Từ dữ liệu vệ tinh, chúng tôi thấy những vết nứt lớn này lan rộng trên bề mặt thềm tỷ lệ kèo nhà cái, về cơ bản làm suy yếu cấu trúc của tỷ lệ kèo nhà cái; gần giống như vết nứt kính chắn gió" - Peter Davis, một nhà hải dương học thuộc Cơ quan Khảo sát Nam Cực của Anh, nói vớiCNNvào năm 2021. "Nó đang dần lan rộng khắp thềm tỷ lệ kèo nhà cái và cuối cùng nó sẽ vỡ ra thành nhiều mảnh khác nhau".

Ted Scambos, một nhà tỷ lệ kèo nhà cái học tại Đại học Colorado Boulder (Mỹ), và là lãnh đạo của Tổ chức Hợp tác Quốc tế Thwaites Glacier, cho biết:“Đây là một quá trình địa chất nhưng xảy ra ở quy mô gần như cả đời người. Mất tỷ lệ kèo nhà cái là một thảm họa đối với những người còn sống ngày nay”.

Nghiên cứu mới nhất công bố ngày 5/9/2022 càng củng cố thêm khả năng sông tỷ lệ kèo nhà cái Thwaites có thể mất tỷ lệ kèo nhà cái với tốc độ nhanh hơn nhiều so với suy nghĩ gần đây.

Tác giả của công trình nghiên cứu Alastair Graham nói rằng, phát hiện này "thực sự là một nhiệm vụ chỉ có một lần trong đời" - bởiNam Cực khắc nghiệt và xa xôi đến nỗi các nhà khoa học chỉ bắt đầu điều tra thực sự về lớp tỷ lệ kèo nhà cái của nó vào những năm 1950 - nhưng nhóm nghiên cứu hy vọng sẽ sớm quay trở lại để thu thập các mẫu tỷ lệ kèo nhà cái từ đáy biển để họ có thể xác định thời điểm xảy ra các đợt mất tỷ lệ kèo nhà cái nhanh trước đó của sông tỷ lệ kèo nhà cái Thwaites.

Điều đó có thể giúp các nhà khoa học dự đoán những thay đổi trong tương lai đối với "sông tỷ lệ kèo nhà cái Ngày tận thế", thứ mà các nhà khoa học trước đây cho rằng nó sẽ thay đổi rất chậm.

“Chỉ cần một cú hích nhỏ đối với sông tỷ lệ kèo nhà cái Thwaites cũng có thể dẫn đến một thảm họa lớn”- Alastair Graham cảnh báo.

Bài viết sử dụng nguồn:CNN, NASA