Thủ tướng Nhật Bản kế nhiệm dự kiến sẽ tiếp tục thực hiện cách tiếp cận của ông Shinzo Abe đối với Trung kèo nhà cái – điều này hướng tới việc cân bằng các mối quan hệ kinh tế theo cách tiếp cận cứng rắn hơn trong vấn đề an ninh, theo tờ SCMP.

Chính trường Nhật Bản "nóng" người kế nhiệm

Ông Abe, người bắt đầu nhiệm kỳ lãnh đạo thứ hai từ năm 2012 và tới nay là đang trong nhiệm kỳ thứ 4, đã thông báo hôm thứ Sáu rằng ông sẽ từ chức vì lý do sức khoẻ. Thủ tướng Nhật Bản tại nhiệm lâu nhất cho biết, ông không muốn sức khỏe ngày càng xấu đi của mình ảnh hưởng đến các quyết định chính sách quan trọng và do đó sẽ từ chức. Nhưng ông sẽ vẫn tại vị cho đến khi Đảng Dân chủ Tự do cầm quyền chọn được một nhà lãnh đạo mới.

Thời gian 8 năm tại vị của ông đã chứng kiến một số thăng trầm trong quan hệ giữa Tokyo và Bắc Kinh, đại dịch Covid-19 bùng nổ và lây lan, cùng với đó là việc ban hành luật an ninh kèo nhà cái gia ở Hong Kong khiến mối quan hệ căng thẳng song phương trong năm nay thậm chí còn căng thẳng hơn.

Trong khi chưa có người kế nhiệm rõ ràng thì những ứng viên hàng đầu lúc này là Shigeru Ishiba, cựu Bộ trưởng kèo nhà cái phòng và Fumio Kishida, cựu Ngoại trưởng.

Những người trung thành với ông Abe bao gồm Bộ trưởng Tài chính Taro Aso và Chánh văn phòng Nội các Yoshihide Suga cũng được coi là những ứng cử viên tiềm năng.

Các thành viên nội các khác bao gồm Bộ trưởng kèo nhà cái phòng Taro Kono, Bộ trưởng Môi trường Shinjiro Koizumi, con trai của một cựu thủ tướng, và Bộ trưởng Y tế Katsunobu Kato cũng được cho là ứng cử viên.

Ishiba, một trong số ít chính trị gia Đảng Dân chủ Tự do công khai chỉ trích Abe, cũng đang dẫn đầu trong các cuộc thăm dò dư luận về người kế nhiệm, nhưng ông này được cho là ít được lòng chính đảng hơn so với những ứng viên khác.

Ông Ishiba ủng hộ nỗ lực của ông Abe về việc sửa đổi hiến pháp hòa bình sau chiến tranh (trong đó lực lượng quân sự vốn tập trung vào phòng vệ), nhưng đã chỉ trích cách tiếp cận của ông Abe là quá vội vàng. Chính trị gia này cũng không đồng tình với việc đến thăm Đền Yasukuni, nơi tôn vinh những người đã chết trận trong thời chiến của Nhật Bản – nơi bị một số chính phủ nước ngoài coi là một biểu tượng của quá khứ quân sự Nhật Bản.

"Lập trường này có thể cho thấy ông Ishiba sẽ thân thiện hơn với Trung kèo nhà cái và bớt cực đoan hơn trong việc thúc đẩy những thay đổi trong hiến chương hòa bình của Nhật Bản," Liu Jiangyong, một chuyên gia về các vấn đề Nhật Bản tại Đại học Thanh Hoa ở Bắc Kinh cho biết.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung kèo nhà cái Zhao Lijian từ chối bình luận về việc kế nhiệm tại Nhật Bản và chỉ nói rằng, Bắc Kinh muốn tiếp tục phát triển quan hệ giữa hai nước.

Xét đến tín hiệu từ Mỹ

Nhiều nhà phân tích cho rằng Nhật Bản khó có khả năng thay đổi cách tiếp cận hiện tại của mình, họ đang cố gắng tránh bị cuốn vào cuộc cạnh tranh giữa Mỹ, đồng minh quan trọng và Trung kèo nhà cái, đối tác thương mại lớn nhất của họ.

Michito Tsuruoka, phó giáo sư tại Đại học Keio ở Tokyo cho biết: "Liên kết với Mỹ, nhưng đồng thời, duy trì mối quan hệ với những chức năng vốn có cùng Trung kèo nhà cái là ưu tiên hàng đầu của Nhật Bản và… điều này sẽ không thay đổi".

Nhưng Tsuruoka cho biết cách tiếp cận như vậy có thể là "không thể thực hiện được" nếu quan hệ giữa Bắc Kinh và Washington tiếp tục xấu đi.

Các nhà phân tích khác cũng cho biết kết quả của cuộc bầu cử tổng thống Hoa Kỳ cũng có thể là chìa khóa để định hình cách tiếp cận của Tokyo.

"Nếu Donald Trump chiến thắng và tiếp tục các chính sách mạnh mẽ với Trung kèo nhà cái, quan hệ Trung - Nhật sẽ bị ảnh hưởng bởi vì xét cho cùng, Nhật Bản vẫn là đồng minh quan trọng của Mỹ", Liu nói và cho biết thêm rằng Joe Biden có thể áp dụng một cách tiếp cận "ít cực đoan hơn" đối với Trung kèo nhà cái.

Ông Abe đã cố gắng tránh xung đột trực tiếp với Trung kèo nhà cái, bất chấp tranh chấp lãnh thổ của hai nước ở Biển Hoa Đông vốn gây ra làn sóng phản đối Nhật Bản trên khắp Trung kèo nhà cái vào năm 2012; căng thẳng xử lý sự bùng phát dịch virus Corona và vấn đề Hồng Kông.

Huang Dahui, một chuyên gia về quan hệ kèo nhà cái tế của Đại học Nhân dân Bắc Kinh cho biết: "Chính sách của ông ấy (Abe-pv) nhấn mạnh đến cả tính thực tế và thực dụng".

Các mối quan hệ song phương dường như đã được cải thiện trong hai năm qua với việc Thủ tướng Trung kèo nhà cái Lý Khắc Cường có chuyến thăm "phá băng" tới Tokyo vào tháng 5 năm 2018 và ông Abe thăm Bắc Kinh vào năm tiếp theo – chuyến thăm đầu tiên của một nhà lãnh đạo Nhật Bản đến Trung kèo nhà cái trong 8 năm.

Nhưng sau đại dịch Covid-19, ông Abe cũng đã kêu gọi các công ty Nhật Bản chuyển địa điểm hoạt động để giảm sự phụ thuộc của Nhật Bản vào Trung kèo nhà cái. Tuy nhiên, Huang cho biết quy mô của thị trường Trung kèo nhà cái cũng cho thấy việc ra đi sẽ không phải là lựa chọn dễ dàng cho các công ty Nhật.