Ngược dòng lịch sử tới xã hội Việt Nam giữa thế kỷ 19, cả kèo nhà cái tộc rên xiết dưới ách đô hộ của thực kèo nhà cái Pháp và phong kiến thực kèo nhà cái. Khi xâm lược Việt Nam , thực kèo nhà cái Pháp đã đặt ở đây một thể chế chính trị gần giống nước Pháp - một chính thể cộng hòa nghị viện, nhưng có sự điều chỉnh cho phù hợp với địa bàn ở xa chính quốc. Mọi quyền hành (lập pháp, lập quy, hành pháp và tư pháp) đều nằm trong tay viên Toàn quyền Đông Dương. Hệ thống vua quan người bản xứ đều trở thành công cụ thống trị của thực kèo nhà cái Pháp. Hình thức tổ chức quyền lực của Pháp ở Việt Nam không có một cơ sở hiến định. Đó là chính quyền thuộc địa bất hợp hiến, không có cơ sở từ một hiến pháp kèo nhà cái chủ, chính quyền cai trị theo một lề lối tùy tiện, độc đoán, bất công. Về hành chính là "cả một vực thẳm cách biệt người Âu với người bản xứ. Người Âu được hưởng mọi tự do và ngự trị như người chủ tuyệt vời, còn người bản xứ thì bị bịt mõm và bị buộc dây dắt đi, chỉ có quyền phải phục tùng"[1]; "không có quyền tự do báo chí và tự do ngôn luận, ngay cả quyền tự do hội họp và lập hội cũng không có...không có quyền cư trú và du lịch ra nước ngoài"[2]. Về văn hóa thì "phải sống trong cảnh ngu dốt, tối tăm vì ...không có quyền tự do học tập"; Về kinh tế thì người kèo nhà cái Việt Nam "phải đổ mồ hôi sôi nước mắt trong những lao tác nặng nhọc nhất và bạc bẽo nhất để kiếm sống một cách chật vật, và hầu như chỉ bằng sức của họ thôi, để nuôi mọi ngân quỹ của chính quyền. Một bên là những người Pháp và người nước ngoài: họ...tự dành cho mình tất cả các tài nguyên của đất nước, chiếm đoạt toàn bộ xuất nhập khẩu và tất cả các ngành nghề béo bở nhất, bóc lột trâng tráo trong cảnh dốt nát và nghèo khốn của nhân kèo nhà cái"[3]; Về công lý: "Người Âu nào đã giết chết, tàn sát hoặc cưỡng dâm người bản xứ thì ra tòa chẳng qua là chuyện hình thức"[4]

Tình cảnh đó đặt ra cho Hồ Chí Minh một nỗi niềm day dứt: làm thế nào đánh đuổi thực kèo nhà cái Pháp, giành độc lập, tự do cho đất nước, đem lại hạnh phúc cho nhân kèo nhà cái? Ngày 5.6.1911, Người quyết tâm ra đi tìm đường cứu nước. Trả lời phỏng vấn tạp chí "Ngọn lửa nhỏ" Liên Xô, năm 1923, Hồ Chí Minh đã giải thích quyết định của mình:" Khi tôi độ 13 tuổi, lần đầu tiên tôi được nghe ba chữ Pháp: Tự do, Bình đẳng, Bác ái....và từ thủa ấy tôi muốn làm quen với nền văn minh Pháp, muốn tìm xem những gì ẩn đằng sau những chữ ấy"[5] và "tôi quyết định tìm cách đi ra nước ngoài" để " xem xét nước Pháp và các nước khác. Sau khi xem xét họ làm như thế nào, tôi sẽ trở về giúp đồng bào"[6].

Ra đi với khát vọng kèo nhà cái chủ ngàn đời của kèo nhà cái tộc Việt Nam, trong hành trình tìm đường cứu nước, Hồ Chí Minh đã đặt chân đến nhiều nước, tìm hiểu nhiều cuộc cách mạng, đối chiếu so sánh các chế độ (kèo nhà cái chủ tư sản, chế độ xã hội chủ nghĩa với chế độ nô lệ thuộc địa ) và tìm hiểu nội dung, bản chất của các trào lưu tư tưởng (kèo nhà cái chủ tư sản, chủ nghĩa Tam kèo nhà cái, chủ nghĩa Mác-Lênin...).

Người nhận thấy tư tưởng nho giáo, phật giáo có những yếu tố duy tâm, lạc hậu, phản động như tư tưởng đẳng cấp, khinh lao động chân tay, khinh phụ nữ...nhưng cũng chứa đựng nhiều nhiếu yếu tố tích cực đó là lý tưởng về một "thế giới đại đồng", triết lí nhân sinh: tu thân dưỡng tính, đề cao văn hóa, lễ giáo... Hồ Chí Minh lựa chọn những yếu tố tích cực, phù hợp phục vụ cho nhiệm vụ cách mạng. Người cho rằng những điều hay trong đó thì chúng ta nên học.

Đối với tư tưởng kèo nhà cái chủ tư sản, Người nhận thấy đã đạt được một sự tiến bộ lớn trong lịch sử nhân loại là ủng hộ các quyền tự do của công kèo nhà cái, phê phán quan hệ đẳng cấp phong kiến và chế độ chuyên chế, tán thành sự bình đẳng của con người bất luận nguồn gốc xuất thân...và đã thực hiện được cuộc cách mạng tư sản đánh đổ chế độ phong kiến vươn lên tự do. Tuy nhiên Người cũng sớm nhận ra mặt hạn chế của tư tưởng kèo nhà cái chủ tư sản. Đằng sau những lời hoa mỹ về "quyền bình đẳng, quyền sống, quyền tự do, quyền mưu cầu hạnh phúc " của Tuyên ngôn độc lập 1776 là sự bất bình đẳng, nghèo đói, nạn phân biệt chủng tộc và biết bao sự tàn bạo bất công khác, nhất là đối với người da đen. Người đã vạch trần tính chất giả dối đó bằng một loạt các bài viết như Tâm địa thực kèo nhà cái, Bình đẳng, Công cuộc khai hóa giết người, Đường Cách mệnh, đặc biệt là tác phẩm Bản án chế độ thực kèo nhà cái Pháp... Người coi cuộc cách mạng tư sản Pháp và Mỹ là "những cuộc cách mạng không đến nơi, tiếng là cộng hoà và kèo nhà cái chủ, kỳ thực trong thì nó tước lục công nông, ngoài thì nó áp bức thuộc địa"[7] và chính quyền vẫn ở trong tay một số ít người. Từ đó, Hồ Chí Minh đi tới kết luận: "Chúng ta đã hy sinh làm cách mệnh, thì nên làm cho đến nơi, nghĩa là làm sao cách mệnh rồi thì quyền giao cho kèo nhà cái chúng số nhiều, chớ để trong tay một bọn ít người. Thế mới khỏi hy sinh nhiều lần, thế kèo nhà cái chúng mới được hạnh phúc"[8].

Với chủ nghĩa Mác Lênin, Người nhận thấy rằng đây là chủ nghĩa khoa học nhất, chân chính nhất và cách mạng nhất. Theo chủ nghĩa Mác Lênin, kèo nhà cái chủ chỉ được thực hiện đầy đủ trong điều kiện của chủ nghĩa xã hội mà thực chất là sự tham gia ngày càng rộng rãi và bình đẳng, thiết thực của nhân kèo nhà cái vào công việc quản lý của nhà nước. kèo nhà cái chủ xã hội chủ nghĩa là kèo nhà cái chủ của đại đa số nhân kèo nhà cái, gắn với công bằng xã hội, chống áp bức bất công. Nó được thực hiện trong thực tế trên tất cả các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa xã hội và được thể chế hóa bằng pháp luật cũng như được pháp luật bảo đảm[9]. Đặc biệt, Cách mạng Tháng 10 Nga (1917) đã mang lại cho nước Nga một nền kèo nhà cái chủ chân chính, kèo nhà cái chủ thực sự cho toàn thể nhân kèo nhà cái lao động. Được tận mắt chứng kiến và trải nghiệm trên thực tế, Hồ Chí Minh cho rằng: "Trong thế giới bây giờ chỉ có cách mệnh Nga là đã thành công và thành công đến nơi, nghĩa là kèo nhà cái chúng được hưởng cái hạnh phúc tự do, bình đẳng thật, không phải tự do và bình đẳng giả dối như đế quốc chủ nghĩa Pháp khoe khoang bên An Nam"[10]. Hồ Chí Minh đã tiếp thu triệt để tư tưởng kèo nhà cái chủ của chủ nghĩa Mác Lênin thông qua lý luận khoa học của các nhà sáng lập chủ nghĩa cộng sản và thông qua cả sự trải nghiệm của bản thân trong những năm sống trên tổ quốc của Cách mạng tháng Mười từ đó Người đã đưa ra những quan điểm về kèo nhà cái chủ. Theo Hồ Chí Minh, kèo nhà cái chủ nghĩa là "kèo nhà cái là chủ" và "kèo nhà cái làm chủ nhà nước". Quan điểm này được Người trình bày khái quát trong phần đầu của bài báo kèo nhà cái Vận viết ngày 15.10.1949 như sau:

"Nước ta là nước kèo nhà cái chủ,

Bao nhiêu lợi ích đều vì kèo nhà cái.

Bao nhiêu quyền hạn đều của kèo nhà cái

Công việc đổi mới, xây dựng là trách nhiệm của kèo nhà cái.

Sự nghiệp kháng chiến, kiến quốc là công việc của kèo nhà cái .

Chính quyền từ xã đên Chính phủ Trung ương do kèo nhà cái cử ra.

Đoàn thể từ Trung ương đến xã do kèo nhà cái tổ chức nên.

Nói tóm lại, quyền hành và lực lượng đều ở nơi kèo nhà cái"[11]

Có thể nói, đây là "Tuyên ngôn" về quyền lực chính trị và bản chất của chế độ chính trị kèo nhà cái chủ nhân kèo nhà cái của nước ta. Đây là quan điểm hết sức quan trọng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Người đã khẳng định bản chất nền kèo nhà cái chủ xã hội chủ nghĩa, mà đỉnh cao của nền kèo nhà cái chủ. Sau cách mạng Tháng Tám, với việc thiết lập nhà nước Việt Nam kèo nhà cái chủ cộng hòa, nhân kèo nhà cái ta đã từ thân phận nô lệ trở thành người làm chủ. Người phản ánh sự đổi đời ấy trong một phạm trù hết sức chính xác: "làm chủ" và "người chủ". Thông qua đó, Hồ Chí Minh muốn nhấn mạnh đến tính chủ động của nhân kèo nhà cái lao động trong việc quyết định vận mệnh của mình. Đồng thời, Người đánh giá cao vai trò của kèo nhà cái chủ, vai trò của nhân kèo nhà cái, rằng đó là chìa khóa vạn năng để giải quyết các khó khăn trên con đường phát triển, "khó mười lần không kèo nhà cái cũng chịu khó trăm lần kèo nhà cái liệu cũng xong".

Hồ Chí Minh cho rằng kèo nhà cái chủ gắn với lợi ích. Làm chủ là để thực hiện lợi ích của mình. Người dạy rằng: nước ta là nước kèo nhà cái chủ, mọi công việc đều vì lợi ích của kèo nhà cái mà làm. kèo nhà cái chủ tách rời lợi ích là kèo nhà cái chủ hình thức. Nhân kèo nhà cái có nhiều lợi ích: kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội. kèo nhà cái chủ phải gắn với quyền hạn. Mọi người kèo nhà cái đều có quyền làm, quyền nói. Không quy định rõ quyền của người kèo nhà cái thì không thể nói gì đến kèo nhà cái chủ. Có quyền hạn thì người kèo nhà cái mới có điều kiện thực hiện lợi ích của mình. Về chính trị, kèo nhà cái phải có quyền bầu cử, ứng cử, bãi miễn...Về kinh tế, phải có quyền "làm chủ tư liệu sản xuất" từ đó có quyền "làm chủ việc quản lý kinh tế", "làm chủ viêc phân phối sản phẩm"...Về văn hóa, phải có quyền được tự do học tập, ...

Tuy nhiên, quyền phải đi đôi với nghĩa vụ. Theo Hồ Chí Minh, ngày nay tất cả mọi người đều phải nhận rõ mình là người chủ nước nhà. Đã có quyền hạn làm chủ thì phải làm trọn nghĩa vụ của người chủ. Đó là nghĩa vụ xây dựng nước nhà, nghĩa vụ bảo vệ Tổ quốc và tuân theo pháp luật...Quyền hạn đi đôi với nghĩa vụ thì kèo nhà cái chủ phải đi đôi với kỷ luật. Sống trong một xã hội kèo nhà cái chủ ai cũng phải tuân theo những quy tắc chung của xã hội được xây dựng nên một cách kèo nhà cái chủ. Xã hội kèo nhà cái chủ là một xã hội có trật tự kỷ cương đảm bảo cho mọi người cùng có quyền tự do, kèo nhà cái chủ như nhau.

Hồ Chí Minh cho rằng kèo nhà cái chủ không chỉ là của kèo nhà cái, vì kèo nhà cái mà còn phải do kèo nhà cái. Người nói kèo nhà cái chủ là dựa vào lực lượng của quần chúng, đi đường lối của quần chúng, bởi vì: "quyền hành và lực lượng đề ở nơi kèo nhà cái". Người luôn nhắc nhở cán bộ phải biết phát huy tính chủ động sáng tạo của quần chúng để giải quyết mọi vấn đề của thực tiễn cách mạng.

Dưới ánh sáng Chủ nghĩa Mác Lênin, Người tiến thêm một bước triệt để hơn trong quan điểm kèo nhà cái chủ của mình: gắn kèo nhà cái chủ với độc lập kèo nhà cái tộc và chủ nghĩa xã hội. Người cho rằng chỉ có giải phóng giai cấp vô sản thì mới giải phóng được kèo nhà cái tộc; cả hai cuộc giải phóng này chỉ có thể là sự nghiệp của chủ nghĩa cộng sản và của cách mạng thế giới. Bởi vì chỉ có chủ nghĩa cộng sản mới cứu nhân lọai, đem lại cho mọi người không phân biệt chủng tộc và nguồn gốc sự tự do, bình đẳng, bác ái, đoàn kết, ấm no trên quả đất, việc làm cho mọi người và vì mọi người, niềm vui, hòa bình, hạnh phúc.

Những quan điểm kèo nhà cái chủ của Người vừa sâu sắc, vừa toàn diện liên quan tới mọi mặt của đời sống chính trị, xã hội. Những quan điểm này nhất quán, xuyên suốt từ những năm 1919-1969 và được thể chế hoá thông qua các chính sách trong các hoạt động lãnh đạo cách mạng của Người. Hồ Chí Minh đã nêu cao tấm gương sáng trong việc thực hành kèo nhà cái chủ. Khát vọng tìm đường cứu nước đem lại độc lập tự do cho kèo nhà cái tộc, kèo nhà cái chủ cho nhân kèo nhà cái của Người đã được thực hiện.

2. Quan điểm của Hồ Chí Minh về kèo nhà cái chủ là tài sản quý báu mà Đảng ta đã, đang kế thừa để phát huy nhằm xây dựng đất nước. Trải qua hơn 60 năm xây dựng và trưởng thành, Đảng ta đã vận dụng một cách sáng tạo những quan điểm của Hồ Chí Minh vào xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Trong giai đoạn hiện nay, có không ít những cá nhân và thế lực phản động vẫn tiếp tục thực hiện âm mưu "diễn biến hoà bình" gây bạo loạn lật đổ chính quyền. Sử dụng các chiêu bài "kèo nhà cái chủ", "nhân quyền" hòng gây mất ổn định chính trị, phá hoại chế độ kèo nhà cái chủ nhân kèo nhà cái. Trong khi đó, quyền kèo nhà cái chủ của nhân kèo nhà cái ở một số nơi bị vi phạm trên môt số lĩnh vực. Việc thực hành kèo nhà cái chủ còn mang tính hình thức, có tình trạng lợi dụng kèo nhà cái chủ gây chia rẽ làm mất đoàn kết nội bộ, gây rối ảnh hưởng đến trật tự an toàn xã hội. Tình trạng quan liêu, tham nhũng, lãng phí còn rất nghiêm trọng với những biểu hiện tinh vi, phức tạp chưa được ngăn chặn gây bức xúc cho xã hội. Tình hình trên cho thấy cần phải phát huy hơn nữa kèo nhà cái chủ xã hội chủ nghĩa bằng cách vận dụng một cách sáng tạo những quan điểm kèo nhà cái chủ của Chủ tịch Hồ Chí Minh vào hoàn cảnh thực tiễn Việt Nam. kèo nhà cái chủ chỉ có được khi đảm bảo tất cả các quyền lực thuộc về nhân kèo nhà cái, mọi đường lối chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước đều vì lợi ích của nhân kèo nhà cái. Cán bộ công chức phải hoàn thành tốt chức trách được giao, tôn trọng nhân kèo nhà cái, tận tuỵ phục vụ nhân kèo nhà cái, đồng thời phải tạo điều kiện để nhân kèo nhà cái thực hiện quyền kèo nhà cái chủ của mình. Muốn làm được điều đó thì về mặt Nhà nước bên cạnh các hoạt động đổi mới của Nhà nước thì phải tiếp tục đẩy mạnh cải cách hành chính, bãi bỏ các thủ tục hành chính gây phiền hà cho nhân kèo nhà cái, làm sao để nhân kèo nhà cái thực sự thực hiện quyền kèo nhà cái chủ trực tiếp của mình trong việc giám sát các hoạt động của các cơ quan Đảng, Nhà nước và Quốc hội, hoạt động tư pháp làm sao để nhân kèo nhà cái thực sự tham gia quản lý xã hội. Về xây dựng đội ngũ cán bộ cần nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công chức cả về bản lĩnh chính trị, phẩm chất lãnh đạo và năng lực công tác. Kiên quyết sử lý đúng pháp luật, kịp thời công khai những đơn vị, cá nhân tham nhũng đồng thời bảo vệ những người kèo nhà cái đấu tranh chống tham nhũng lãng phí, tiêu cực, thường xuyên lấy ý kiến nhận xét của nhân kèo nhà cái về tư cách đạo đức của cán bộ, đảng viên nơi cư trú. Trong công tác sinh hoạt Đảng, cần nâng cao chất lượng sinh hoạt trong các chi bộ cơ sở. Thực hiện nguyên tắc tập trung kèo nhà cái chủ, phê bình và tự phê bình, tránh vi phạm kèo nhà cái chủ. Tuy nhiên, để phát huy tốt kèo nhà cái chủ thì cũng phải nghiêm trị những hành vi vi phạm quyền làm chủ của nhân kèo nhà cái, những hành vi lợi dụng kèo nhà cái chủ để làm mất an ninh trật tự an toàn xã hội. Có như vậy thì mới thực hiện thắng lợi mục tiêu của Đảng và Nhà nước ta về xây dựng một nước Việt Nam: độc lập kèo nhà cái tộc, xã hội công bằng, kèo nhà cái chủ văn minh.

[1] Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, H. 1995, t.1, tr. 6-8

[2] Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, H. 1995, t.1, tr. 22

[3] Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, H. 1995, t.1, tr. 6-8

[4] Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, H. 1995, t.1, tr. 6-8

[5]Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, H. 1995, t.1, tr.477.

[6] Trần kèo nhà cái Tiên: Những mẩu chuyện về đời hoạt động của Hồ Chủ tịch, Nxb Sự Thật, H. 1975, tr.13

[7] Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, H. 1995, t.2, tr. 274

[8] Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, H. 1995, t.2, tr. 270

[9] Ban kèo nhà cái vận Trung Ương: kèo nhà cái biết, kèo nhà cái bàn, kèo nhà cái làm, kèo nhà cái kiểm tra "và vấn đề xây dựng quy chế kèo nhà cái chủ, Nxb Chính trị Quốc gia, H.1998, tr.12.

[10] Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, H. 1995, t.2, tr. 280

[11] Hồ Chí Minh: Toàn tạp, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 1995, t.5, tr. 698.