Phát biểu tại buổi công bố báo cáo, Tổng giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus cho biết, báo cáo cung cấp một bức tranh tổng quan về tình hình đuối keo nha cai 5 toàn cầu, theo đó, các quốc gia có thể sử dụng báo cáo để nâng cao nhận thức, hướng dẫn các chiến lược phòng ngừa và theo dõi tiến độ phòng ngừa đuối keo nha cai 5.

Báo cáo cho thấy, trên toàn cầu, ước tính số ca tử vong do đuối keo nha cai 5 đã giảm 20% trong hai thập kỷ qua, từ 375.000 vào năm 2000 xuống 300.000 vào năm 2021. Tỷ lệ tử vong do đuối keo nha cai 5 cũng đã giảm kể từ năm 2000 – giảm 38%. Việc giảm đáng kể số ca tử vong do đuối keo nha cai 5 từ năm 2000 là một tín hiệu tích cực, chứng minh được hiệu quả của những giải pháp đơn giản và thiết thực mà WHO đề xuất.

Tuy nhiên, tốc độ giảm chậm (trung bình chỉ giảm 1% mỗi năm) và thay đổi đáng kể tùy theo khu vực, với tỷ lệ ở Khu vực Châu Phi chỉ giảm 3% kể từ năm 2000; Khu vực Đông Địa Trung Hải giảm 21%; Khu vực Châu Mỹ giảm 38%; Khu vực Tây Thái Bình Dương giảm 38%; Khu vực Đông Nam Á giảm 48%; và Khu vực Châu Âu giảm 68%.

Tỷ lệ tử vong do đuối keo nha cai 5 giảm nhưng không đáng kể

Báo cáo chỉ ra rằng, trẻ em là nhóm có nguy cơ cao nhất, gần một phần tư số ca tử vong do đuối keo nha cai 5 xảy ra ở trẻ em dưới 4 tuổi. 19% số ca tử vong do đuối keo nha cai 5 khác là trẻ em từ 5 đến 14 tuổi. Điều đó có nghĩa là đuối keo nha cai 5 là nguyên nhân tử vong hàng đầu đối với trẻ em trên toàn cầu.

Trên toàn cầu, tỷ lệ tử vong do đuối keo nha cai 5 ở nam giới cao hơn gấp đôi so với nữ giới (5,1 ca tử vong trên 100.000 dân số nam so với 2,5 ca tử vong trên 100.000 dân số nữ). Xu hướng này diễn ra ở tất cả các khu vực ngoại trừ Khu vực Châu Mỹ và Khu vực Châu Âu, nơi tỷ lệ tử vong do đuối keo nha cai 5 ở nam giới cao hơn gấp bốn lần so với nữ giới.

Nguy cơ đuối keo nha cai 5 cũng chiếm tỷ lệ cao hơn ở những nơi mọi người thường xuyên tiếp xúc với keo nha cai 5, đặc biệt nếu khu vực đó không có rào chắn, thiết bị an toàn hoặc dịch vụ cứu hộ chưa phù hợp.

Tiến sĩ Caroline Lukaszyk, Cán bộ kỹ thuật về phòng ngừa thương tích tại WHO cho biết: "Việc phòng chống đuối keo nha cai 5 chưa được nhận thức đầy đủ với những con số vô cùng kinh khủng, nhưng lại có thể phòng ngừa được. Bất kể bạn sống ở đâu, trong hoàn cảnh nào, bạn vẫn có thể phòng ngừa được".

Tiến độ giảm thiểu tình trạng đuối keo nha cai 5 vẫn còn chênh lệch

Kể từ năm 2000, tỷ lệ tử vong do đuối keo nha cai 5 trên toàn cầu đã giảm từ mức 6,1 xuống 3,8 trên 100.000 dân. Mặc dù tỷ lệ này đã giảm ở tất cả các khu vực, nhưng có sự khác biệt rất lớn. Trên phạm vi toàn cầu, 9/10 trường hợp tử vong do đuối keo nha cai 5 xảy ra ở các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình.

Phân tích số ca tử vong do đuối keo nha cai 5 theo mức thu nhập quốc gia, cho thấy, số ca tử vong do đuối keo nha cai 5 xảy ra ở các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình cao chiếm 92%, trong khi ở các quốc gia thu nhập cao tỷ lệ này chỉ chiếm 8%.

Bà Kelly Larson, Giám đốc Chương trình An toàn đường bộ, Quỹ Bloomberg Philanthropies cho biết, vào tháng 5 năm 2024, Bloomberg Philanthropies công bố khoản đầu tư mới trị giá 60 triệu USD nhằm giảm thiểu tử vong do đuối keo nha cai 5 tại các quốc gia Bangladesh, Ghana, Ấn Độ, Uganda, Hoa Kỳ và Việt Nam. Tính đến nay, tổng số tiền Bloomberg Philanthropies đã đầu tư vào các sáng kiến toàn cầu đã đạt 104 triệu USD.

Cần có chiến lược quốc gia về Phòng chống đuối keo nha cai 5

Báo cáo cũng cho thấy các chiến lược phòng ngừa đuối keo nha cai 5 dựa trên bằng chứng của WHO đang được triển khai trên khắp thế giới ở các mức độ khác nhau. Theo đó, có 35% quốc gia đã đề xuất 66 chiến lược (nhiều quốc gia có nhiều hơn một chiến lược) liên quan đến phòng ngừa đuối keo nha cai 5.

Việt Nam là quốc gia dẫn đầu trong khu vực về Chiến lược quốc gia về phòng chống đuối keo nha cai 5 và có cơ quan đầu mối quốc gia về phòng chống đuối keo nha cai 5, thực hiện nhiều biện pháp can thiệp phòng chống đuối keo nha cai 5 trong cộng đồng.

Mục tiêu của chương trình là giảm 10% số trẻ em tử vong do đuối keo nha cai 5 năm 2025 và 20% vào năm 2030; 60% trẻ em từ 6 đến dưới 16 tuổi biết kỹ năng an toàn trong môi trường keo nha cai 5 năm 2025 và 70% vào năm 2030; 50% trẻ em từ 6 đến dưới 16 tuổi biết bơi an toàn năm 2025 và 60% vào năm 2030.

Mặc dù vậy, gánh nặng đuối keo nha cai 5 và tỷ lệ đuối keo nha cai 5 vẫn còn tương đối cao. Theo ước tính của WHO, năm 2021 số lượng người tử vong do đuối keo nha cai 5 ở Việt Nam là 7.700 trường hợp, tỷ lệ tử vong do đuối keo nha cai 5 là 7,8 trên 100 nghìn dân. Trẻ em vẫn là đối tượng tử vong do đuối keo nha cai 5 chủ yếu tại Việt Nam, trong đó 16% ở nhóm 0-4 tuổi, có 24% trường hợp nằm ở nhóm tuổi từ 5-14 tuổi, và 14% trong nhóm từ 15-29 tuổi.

Tại Việt Nam, WHO hiện đang cung cấp hỗ trợ tư vấn kỹ thuật để thực hiện các chương trình đào tạo về bơi lội và an toàn dưới keo nha cai 5, kết hợp giám sát trẻ em trước tuổi đi học trong hợp phần Ngôi nhà an toàn của Chương trình quốc gia về phòng chống tai nạn, thương tích trẻ em.

WHO khuyến cáo, với thực trạng đuối keo nha cai 5 hiện nay, nếu không có những biện pháp can thiệp kịp thời và quyết liệt, hơn 7,2 triệu người, chủ yếu là trẻ em, có thể mất mạng vì đuối keo nha cai 5 từ nay đến năm 2050. Tuy nhiên, phần lớn các ca tử vong này hoàn toàn có thể ngăn chặn nếu áp dụng các biện pháp mà WHO khuyến nghị.

WHO đề xuất nhiều giải pháp phòng chống đuối keo nha cai 5 dựa trên cộng đồng. Bao gồm: lắp đặt rào chắn để ngăn trẻ tiếp cận nguồn keo nha cai 5; Tạo không gian an toàn, cách xa nguồn keo nha cai 5 cho trẻ mầm non; dạy trẻ em kỹ năng bơi cơ bản, đảm bảo an toàn dưới keo nha cai 5 và cứu hộ an toàn; Đào tạo kỹ năng cứu hộ và hồi sức; Nâng cao nhận thức cộng đồng về nguy cơ đuối keo nha cai 5; Ban hành và thực thi các quy định an toàn về tàu thuyền, vận tải đường thủy và phà và tăng cường quản lý rủi ro lũ lụt.

Các chuyên gia tham dự buổi công bố báo cáo toàn cầu đầu tiên về phòng chống đuối keo nha cai 5, nhất trí rằng, đuối keo nha cai 5 là vấn đề đa ngành, và các biện pháp phòng ngừa hiệu quả cần có sự tham gia của nhiều ngành khác nhau, bao gồm: y tế, giao thông, cảnh sát, du lịch, đánh bắt cá và hàng hải... Mỗi ngành có thẩm quyền, kiến thức và nguồn lực riêng để đóng góp, và khi các mục tiêu giao nhau, mỗi ngành có thể giúp những ngành khác đạt được mục tiêu chung trong việc phòng chống đuối keo nha cai 5./.